Boğulma, bir kişinin hava yolunun yiyecek, yabancı cisim veya kusmuk nedeniyle tıkanması sonucu nefes alamamasıdır. Bu durum, saniyeler içinde bilinç kaybına ve ölüme yol açabilir. Heimlich Manevrası, bu tıkanıklığı gidermek ve hayat kurtarmak için geliştirilmiş kanıtlanmış bir tekniktir. Panik yapmayın; bu üç basit adımı öğrenmek, bir kahraman olmanızı sağlayabilir.
Yetişkin ve 1 Yaşından Büyük Çocuklarda Heimlich Manevrası
Tıkanıklığı Teyit Etme ve Konum Alma
- 🗣️ Teyit ve Sözlü Uyarı: Kişiye “Boğuluyor musun? Sana yardım edeceğim!” diye sorun. Eğer konuşamıyor, başını sallıyor veya boğazını tutuyorsa, hava yolu tıkanmış demektir.
- 🧍 Pozisyon Alın: Kişinin arkasına geçin ve kollarınızı beline sarın. Bir ayağınızı kişinin iki bacağının arasına (denge için) yerleştirin.
- 👊 El Pozisyonu: Bir elinizin başparmağı içeri bakacak şekilde yumruk yapın. Bu yumruğu, kişinin göbek deliğinin hemen üzerine, kaburga kemiklerinin biraz altına yerleştirin. Diğer elinizle bu yumruğu sıkıca kavrayın.
Hızlı ve Etkili Basınç Uygulama (5 Karın Baskısı)
Doğru pozisyonu aldınız. Şimdi, yabancı cismi dışarı atmak için gerekli basıncı uygulama zamanı.
- 🔄 Basınç Uygulayın: Karın kaslarının altından, yumruğunuzla yukarı ve içe doğru (J harfi şeklinde) hızlı ve kuvvetli bir şekilde itin. Amaç, akciğerlerdeki havayı hızla dışarı iterek bir “yapay öksürük” yaratmaktır.
- 🖐️ 5 Kez Tekrar: Bu hızlı karın baskısını (abdomial thrust) aralıksız olarak 5 kez uygulayın. Her itişin bir kurtarma girişimi olduğunu unutmayın.
- 🛑 Kontrol Edin: Her 5 baskıdan sonra kişinin nefes alıp almadığını kontrol edin. Yabancı cisim çıktıysa veya kişi nefes alabiliyorsa durun.
- 🔁 Devam Edin: Cismin çıkmaması durumunda, 5 karın baskısı ve 5 sırt vuruşu (çoğu protokol 5 sırt vuruşunu önerir, ancak sadece karın baskısı da hayat kurtarır) döngüsüne, bilinci kapanana veya cisim çıkana kadar devam edin.
❗Kritik Dönemeç: Bilinç Kaybı Durumunda Ne Yapılmalı?
Müdahalelerinize (karın basılarına) rağmen cisim çıkmazsa, kişi oksijensizlikten dolayı kısa süre içinde bilincini kaybedecek ve yere yığılacaktır.
⚠️ KRİTİK UYARI: Kişinin bilinci kapandığı anda (kendini bıraktığında), Heimlich Manevrasını DERHAL bırakın. Ayakta duran baygın bir kişiye bu manevrayı yapmaya devam etmek iç organlara ciddi zarar verir.
Yere Yatırma ve Kalp Masajına (CPR) Geçiş
- ⬇️ Kontrollü Yere Yatırın: Kişiyi nazikçe ve kontrollü bir şekilde sırt üstü sert bir zemine yatırın. Düşerken başını yere çarpmamasına dikkat edin.
- 📞 112’yi Arayın (Tekrar): Eğer yanınızda başkası varsa zaten aramış olmalıdır. Yalnızsanız, hemen 112’yi arayın, telefonu hoparlöre alın ve “Boğulmaya bağlı kalp durması” olduğunu belirtin.
- 💓 Kalp Masajına Başlayın (Kompresyon): Vakit kaybetmeden göğüs basısına başlayın. Kişinin yanına diz çökmüş pozisyonda, göğüs kemiğinin (sternum) tam alt yarısına (iki meme ucunu birleştiren hayali çizginin ortası) iki elinizi üst üste kenetleyerek yerleştirin. Kollarınız dik, omuzlarınız hastanın tam üzerinde olsun. Göğüs kafesi yaklaşık 5-6 cm çökecek derinlikte, dakikada 100-120 tempo ile güçlü ve hızlı bası uygulayın.
- 👀 Ağız Kontrolü (Sadece Görünüyorsa): Her 30 kalp masajından sonra, hava yolunu açıp ağzının içine bakın. Cisim net bir şekilde görünüyorsa parmağınızla kanca yaparak çıkarın. Cisim görünmüyorsa ASLA körlemesine parmağınızı sokmayın; cismi daha derine itersiniz. Cisim çıkana veya sağlık ekipleri gelene kadar sadece kalp masajına kesintisiz devam edin.
⚠️ KRİTİK UYARI: 1 yaşından küçük bebeklere ASLA yetişkinlerdeki gibi karın boşluğuna baskı (Heimlich) yapılmaz. Karaciğerlerine zarar verebilirsiniz. Onlar için “Sırta Vuruş ve Göğüs Basısı” tekniği uygulanır.
Bebeklerde (1 Yaş Altı) Hayat Kurtarma: Sandviç Tekniği
Bebekler konuşamaz ve boğazını tutamaz. Eğer bebek morarıyor, ses çıkaramıyor veya etkisizce çırpınıyorsa tam tıkanma yaşıyor demektir.
Pozisyon Alma ve 5 Sırt Vuruşu
- 👶 Sandviç Tutuşu: Bebeği yüzü koyun olacak şekilde kolunuzun üzerine yatırın. Elinizle bebeğin çenesini kavrayarak başını destekleyin (boğazına bastırmamaya dikkat edin).
- 📉 Baş Aşağı Eğim: Bebeği tuttuğunuz kolunuzu bacağınızın üzerine dayayarak destek alın. Bebeğin başının, gövdesinden daha aşağıda olduğundan emin olun (yerçekimi cismin çıkmasına yardım eder).
- 🤚 5 Süpürücü Vuruş: Diğer elinizin topuğuyla, bebeğin iki kürek kemiğinin tam ortasına, ileriye doğru süpürür tarzda 5 kez kuvvetlice vurun.
Çevirme ve 5 Göğüs Basısı
- 🥪 Sandviç Dönüşü: Sırta vurduğunuz elinizi bebeğin başının arkasına koyarak başını destekleyin. Bebeği iki kolunuzun arasında (bir sandviç gibi) sıkıca tutarak dikkatlice sırt üstü çevirin.
- 📉 Pozisyon: Bebeği sırt üstü diğer kolunuzun üzerine yatırın. Yine başının gövdesinden aşağıda olduğundan emin olun.
- ✌️ İki Parmak Tekniği: İşaret ve orta parmağınızı, bebeğin göğüs kafesinin tam ortasına (iki meme ucunu birleştiren hayali çizginin hemen altına) yerleştirin.
- 💓 5 Bası: Parmaklarınızla göğüs kemiğine 5 kez seri ve aşağı doğru (yaklaşık 2-3 cm çökecek kadar) baskı uygulayın. Bu işlem, Heimlich’in bebek versiyonudur; ciğerdeki havayı iterek cismi fırlatmaya çalışır.
🔁 Döngü: Cisim çıkana veya bebek ağlayana kadar 5 Sırt Vuruşu – 5 Göğüs Basısı döngüsüne hiç durmadan devam edin.
